Tín dụng đen có thể hiểu là một hình thức cho vay tiền không cần thế chấp với mức lãi suất cao hơn quy định của pháp luật (còn gọi là cho vay nặng lãi). Thời gian qua, do ảnh hưởng của dịch bệnh, nhu cầu vay tiêu dùng của người dân tăng cao, việc tiếp xúc với các nguồn vay chính thống hạn chế, đa số người vay là những người không có công việc ổn định, làm việc tự do, không có hợp đồng lao động cũng như không có bảng lương, khả năng tín chấp và thế chấp thấp trong khi họ lại có nhu cầu vay tiền nhanh, vay nóng. Thứ duy nhất họ có là chứng minh thư, căn cước công dân để “cầm cố” với bên cho vay.

Lợi dụng điểm yếu trên, các app tín dụng đen nở rộ, với rất nhiều app vay trực tuyến khác nhau. Chỉ cần người có nhu cầu vay tìm kiếm trên không gian mạng, sẽ ra vô vàn các app với quảng cáo không cần chứng minh thu nhập, thời gian giải ngân nhanh, thủ tục dễ dàng, chỉ cần thông tin cá nhân và chứng minh thư (căn cước công dân) là sẽ vay được. Chính bởi điều kiện vay dễ dàng, không ít người vay tín dụng đen với lãi suất “cắt cổ”, lâm vào vòng xoáy nợ nần và bị làm phiền, đe dọa, khủng bố, bôi nhọ,… khi không trả đúng hạn.

Anh Trần Văn Thắng trú tại xã Noong Luống, huyện Điện Biên, người từng vay các app tín dụng đen chia sẻ: Là lao động tự do, trong đợt dịch Covid-19 công việc của tôi gặp khó khăn, thu nhập bấp bênh. Muốn vay tiền ngân hàng và các nguồn tín dụng chính thống cần phải chứng minh thu nhập, có bảng lương hoặc tài sản thế chấp. Do có nhu cầu vay để giải quyết công việc cá nhân gấp nên tôi đã tìm thông tin vay trên mạng. Có rất nhiều app cho vay không cần chứng minh thu nhập, không cần tài sản thế chấp chỉ cần có chứng minh thư và cung cấp thông tin cá nhân, số điện thoại tham chiếu của người thân là có thể vay được.

Có thể thấy, việc vay tiền từ các app tín dụng đen rất đơn giản, dễ vay nhưng khó trả. Lần đầu có thể vay từ 700.000  đến 2.000.000 đồng; thời hạn trả cả gốc lẫn lãi thường ngắn (từ 7 ngày đến 14 ngày). Khi đó anh Thắng vay hai app để giải quyết công việc riêng, khi vay 700.000 đồng, sau 7 ngày sẽ phải trả 1.000.000 đồng, lãi 300.000 đồng đã cao hơn rất nhiều so với lãi suất vay theo quy định của pháp luật.

Khi đăng ký vay tín dụng đen, người vay phải cung cấp các thông tin cá nhân như danh bạ điện thoại, địa chỉ facebook, zalo, ảnh cá nhân, ảnh chứng minh thư (căn cước),… Do vậy, khi gần đến hạn trả, người vay hoặc người thân sẽ bị các số điện thoại nặc danh gọi điện thúc nợ, gây áp lực với những ngôn từ đe dọa. Cùng những cuộc gọi thúc nợ là những cuộc gọi giới thiệu, mời chào vay thêm các app tín dụng khác. Khi đó “con nợ” sẽ bị bủa vây bởi vòng xoáy áp lực trả nợ, trả lãi và nhu cầu vay thêm để trả nợ. Với vòng tuần hoàn trả nợ, trả lãi - vay - trả nợ, trả lãi - vay, từ 1 app, 2 app sẽ tăng thành 10 app, 20 app một cách nhanh chóng. Điều này khiến người vay càng lún sâu vào nợ nần, lãi chồng lãi, nợ chồng nợ. Khi người vay không còn khả năng trả nợ sẽ bị rất nhiều cuộc gọi nặc danh thúc nợ. Không chỉ gọi điện đe dọa gây áp lực với người vay mà nhiều số điện thoại trong danh bạ của người vay sẽ lần lượt bị gọi điện làm phiền; nặng nề hơn các đối tượng cắt ghép ảnh người vay với thông tin cá nhân và lời lẽ xúc phạm, hạ nhục rồi gửi cho những người có quan hệ với người vay hoặc đăng lên các trang mạng xã hội.

Như trường hợp anh Trần Ngọc Hoàng, xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên cho biết: Do khó khăn về kinh tế, anh có vay 2 app tín dụng. Khi vay anh đã phải cung cấp thông tin cá nhân (số điện thoại, facebook, zalo,…) cho các app tín dụng đen. Khi đến hạn, mọi thông tin đã bị các app tiết lộ; ngoài các cuộc gọi nặc danh, gây sức ép để thúc nợ khi tới hạn, còn xuất hiện nhiều số lạ gọi đến với mục đích mời chào, chèo kéo vay thêm từ các app khác nhau với quảng cáo giải ngân nhanh, lãi suất thấp.

Khi đó, do khó khăn về kinh tế, thiếu một phần để trả nợ, dù biết là sẽ phải chịu nặng lãi nhưng dưới sự thúc ép, khủng bố của các số điện thoại đòi nợ nên anh Hoàng quyết định vay thêm app tín dụng khác để trả nợ các app đã vay trước đó. Trong hai tháng với vòng xoáy thúc nợ, mời chào vay của các app tín dụng đen từ việc chỉ vay 2 app để giải quyết công việc cá nhân, anh Hoàng đã trở thành “con nợ” của hơn 10 app tín dụng đen.

Ông Vũ Văn Bình, Phó Chủ tịch UBND xã Noong Hẹt, huyện Điện Biên cho biết: Hiện nay công nghệ rất phát triển, việc vay tiền từ các app tín dụng không chính thống của các cá nhân trên địa bàn rất nhiều; đồng thời đều diễn ra trên không gian mạng nên rất khó quản lý. Để ngăn ngừa, phòng tránh tình trạng trên, xã đã tích cực tuyên truyền đến từng hộ dân về các nguồn vốn vay chính thống, đồng thời tăng cường hỗ trợ việc làm, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân tiếp cận với các nguồn vốn vay chính sách và các nguồn tín dụng chính thống.

Có thể thấy với các chiêu trò của các app tín dụng đen thời gian qua đã khiến nhiều người sập bẫy kéo theo nhiều hệ lụy phức tạp, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống tinh thần, khánh kiệt về kinh tế. Trong trường hợp buộc phải vay tiền, người vay nên tìm hiểu, lựa chọn kĩ các tổ chức cung cấp dịch vụ tín dụng chính thống và uy tín, tránh mắc bẫy tài chính online của các app tín dụng đen.