Tuy nhiên, việc chấp hành các quy định pháp luật trong quản lý, sử dụng đất của một số tổ chức thời gian qua chưa nghiêm. Vẫn còn tình trạng đất giao nhưng không sử dụng hoặc chậm đưa vào sử dụng; sử dụng đất không đúng mục đích, kém hiệu quả; chậm hoàn thiện các thủ tục gia hạn sử dụng đất, chậm cập nhật biến động tăng - giảm diện tích đất, không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất…

Tính đến cuối năm 2021, có 15 tổ chức đã bị thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai, giải thể hoặc không còn nhu cầu sử dụng, với tổng diện tích 1.186.543m2; 35 tổ chức thuê đất chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với số tiền hơn 5,9 tỷ đồng; 12 tổ chức với 26 vị trí đất đã hết hạn sử dụng đất, nhưng chưa có phương án xử lý gia hạn sử dụng đối với những vị trí có đủ điều kiện...

Nguyên nhân là do Luật Đất đai năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành còn bộc lộ một số bất cập. Các quy định về giao đất, cho thuê đất thường xuyên sửa đổi, bổ sung và chịu sự ràng buộc bởi các quy định của các lĩnh vực khác nên gây khó khăn cho công tác quản lý về đất đai. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ trong quản lý, cải cách thủ tục hành chính trên lĩnh vực đất đai của một số chính quyền địa phương, sở ngành chuyên môn chưa thường xuyên, thiếu kịp thời. Nhận thức pháp luật về đất đai của một số người đứng đầu tổ chức và người dân còn chưa đầy đủ, ý thức trách nhiệm trong tuân thủ pháp luật chưa cao dẫn đến việc quản lý, sử dụng đất chưa đúng mục đích, gây lãng phí tài nguyên đất.

Điều đáng nói, các vị trí đất được Nhà nước giao, cho các tổ chức thuê không đúng mục đích thường nằm ở nơi “đắc địa”, thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, giá trị sinh lời cao. Ví như Công ty Cổ phần chế biến nông sản Điện Biên thực hiện cho thuê lại quyền sử dụng đất với diện tích 146,7m2 không đúng quy định tại vị trí đất xây dựng Xưởng chế biến cà phê trên địa bàn xã Thanh Xương, huyện Điện Biên. Hay Công ty Cổ phần Thương mại Du lịch và Dịch vụ tổng hợp Điện Biên có 7 vị trí, với tổng diện tích đất là 5.509,3m2 đã hết thời hạn sử dụng nhưng đến nay chưa hoàn thiện thủ tục để trình cấp có thẩm quyền gia hạn sử dụng đất. 1 vị trí là cửa hàng kinh doanh tại trung tâm xã Mường Nhà, huyện Điện Biên, do thực hiện giải phóng mặt bằng để thi công tuyến đường Pom Lót - Huổi Puốc đã giảm diện tích sử dụng, hiện không còn đủ 331m2 như quyết định giao đất của UBND tỉnh, nhưng đến nay đơn vị vẫn chưa thực hiện thủ tục đăng ký biến động diện tích đất.

Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Để khai thác, sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai, nhất là các vị trí “đất vàng”, tránh việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất sai quy định; cần tăng cường các giải pháp tháo gỡ khó khăn trong quản lý đối với đất đai có nguồn gốc từ các nông, lâm trường quốc doanh hiện nay do các công ty nông, lâm nghiệp không thuộc diện sắp xếp lại theo Nghị định số 118/2014/NQ-CP, ban quản lý rừng và các tổ chức sự nghiệp khác. Với những diện tích đất mà hiện tại một số tổ chức không có nhu cầu sử dụng (Kho xăng dầu Tuần Giáo, thuộc Công ty Xăng dầu Điện Biên), cơ quan chức năng cần sớm cho ý kiến về việc thanh lý tài sản trên đất để hoàn trả đất cho địa phương quản lý theo quy định. Một mặt, tiến hành rà soát các tổ chức được giao, cho thuê đất, đánh giá hiện trạng sử dụng đất đảm bảo đúng mục đích, hiệu quả. Kịp thời thu hồi những diện tích đất đối với tổ chức không còn nhu cầu sử dụng, sử dụng đất không hiệu quả; gia hạn đối với các tổ chức có nhu cầu tiếp tục sử dụng đất… Cùng với đó là tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về đất đai của các tổ chức được giao đất, cho thuê đất để kịp thời phát hiện, xử lý các sai phạm trong việc sử dụng đất, chống thất thu ngân sách Nhà nước và phòng chống tiêu cực, tham nhũng trong lĩnh vực đất đai.